De geschiedenis van Cleyn Alserd

Een paar honderd jaar geleden was er een plek in Bitgummole die Groot Alserd heette. Deze boerderij ligt tegen het dorp aan en was eigendom van een klooster in Anjum (Noordoost Friesland). Groot Alserd was op een gegeven moment te groot om door één gezin te worden onderhouden. Een paar kilometer verderop werd er op het uiteinde van de landerijen daarom een nieuwe boerderij gebouwd: Cleyn Alserd. Uit oude akten blijkt dat de Cleyn Alserd al bestond rond het jaar 1600. De laatste familie die eigenaar was van Cleyn Alserd was de familie Storm.

De informatie op deze pagina danken we aan een van de enthousiaste en betrokken medewerkers van de Prof. Grewelschool en de Klokslag

Eigenaren door de jaren heen:

1616: Feye Tierxz
1670: Edzardt van Grovestins
1700: Kinderen van Edzardt van Grovestins
1718: Idske van Grovestins en Frans Binnert van Aebinga Glins Humalda.
1728: Familie Schwartzenberg
1818: Baron toe Schwartzenberg
Datum onbekend: Fam. Storm tot ’s Gravensande
1976: Stichting Ontmoetings-Centrum School – Wereld
2016: Peter en Sjoerdsje Dijkstra

Kleurenpatronen van jongeren uit Amsterdam

Mevrouw Storm was een kinderrechter uit Amsterdam die jongere drugsverslaafden veroordeelde ‘tot een bepaalde periode Cleyn Alserd’. Zij had dit opgestart als project, maar het liep door een gebrek aan begeleiding langzaam maar zeker mis. Mevrouw Storm wilde dan ook wel verkopen, maar alleen aan een instelling of groep die met boerderij iets wilde wat in de buurt kwam van haar oorspronkelijke doelstelling.

Enkele tijd voor het jaar 1976 kwamen de scholen voor speciaal onderwijs De Prof. Grewelschool en De Klokslag met het idee om de boerderij te kopen. Zij bedachten dat het goed was voor de leerlingen om hen naast de schoolse wereld kennis te laten maken met de ‘gewone dagelijkse wereld’. Ze wilden een relatie leggen tussen de dagelijkse dingen in de omgeving en leerprocessen. Om dit te bereiken zochten ze naar een gebouw in een rustige omgeving. Tijdens hun zoektocht kwamen ze boerderijen tegen die te klein, te groot, veel te duur waren of waarvan de ligging niet geschikt was. Totdat ze op Cleyn Alserd stuitten.

De ‘oude boerderij’ van Cleyn Alserd vanaf de zijkant bekeken, hier nog zonder schelpenpad

Het plan van de twee scholen kwam in de buurt van de oorspronkelijke doelstelling van mevrouw Storm en zij wilde dan ook wel aan de twee scholen verkopen. Er moest een bedrag van 150.000 gulden betaald worden voor de aankoop en de inrichting. In die tijd een enorm bedrag. Dankzij de inzet van de betrokkenen van de school en de uiteindelijke gift van het Nederlands Comité Kinderpostzegels (NCK) werd de koop beklonken. Toen de medewerkers van de school begonnen met de herinrichting kwamen ze de meest fantastische kleurenpatronen tegen die de drugsverslaafden in hun kamertjes hadden aangebracht.

Een man op een paard bij Cleyn Alserd, in het land aan de andere kant van de Ingelumervaart

‘De witte boerderij’

Dankzij de inzet van ouders en teamleden is Cleyn Alserd verbouwd. Het onderhoud werd uitgevoerd door dezelfde teamleden en de afdeling voorgezet onderwijs van de Grewelschool. De boerderij was toen al bijna helemaal wit geverfd en werd door mensen uit de omgeving ook vaak ‘de witte boerderij’ genoemd.

Koppeling tussen de wereld en leerprocessen

De scholen wilde de kinderen op een andere manier leren kennen. Een andere omgeving zou hierbij helpen, dachten ze en in deze omgeving zouden ze de kinderen dan ook dingen kunnen leren. De zichtbare omgeving moest worden vertaald in een voor het kind aantrekkelijk leerproces. Er moest een direct, zichtbaar en soms tastbaar contact komen tussen de wereld en de daaraan gekoppelde leerprocessen. Bij leerprocessen gekoppeld aan de omgeving kun je denken aan:
– Metingen doen in water en lucht (Rekenen, taal, natuurkunde. Klokkijken moest want de metingen werden verricht om 09.00 uur, 13.00 uur en 17.00, et cetera).
– Het maken van een vlieger (meten: rekenen, beschrijven: taal, et cetera) en daaraan verbonden bezoekjes aan de vliegbasis. De kinderen werden gehaald in echte legerbusjes.
– Vogels bestuderen, vogeltrek, soms gecombineerd met een bezoek aan het Natuurmuseum Fryslân in Leeuwarden.

De medewerkers van de scholen zagen altijd een periode van positieve doorwerking van de periode wanneer leerlingen op de boerderij waren geweest. In sociaal opzicht konden de kinderen binnen de boerderij veel ervaringen opdoen en konden leerkrachten 24 uur per dag observeren.

De brand

Het was zondagochtend 1 februari 1992, toen een medewerker van de Klokslag gebeld werd door een collega van de Prof. Grewelschool. Die vertelde dat de boerderij in brand stond. De medewerker keek eerst naar buiten om te kijken of de boerderij tegenover zijn huis in brand stond, maar al snel werd bij hem duidelijk dat het gaat om Cleyn Alserd.

Het krantenartikel over de brand:

Te koop?

‘De een zijn dood is de ander zijn brood.’ Een paar dagen later werden de scholen benaderd door mensen die hen vroegen of zij de nog rokende puinhopen mochten kopen. Zij wilden een woonboerderij laten bouwen met een buitenbak.

Tot op de grond toe afgebrand

Toen de medewerkers van de scholen in Ingelum aankwamen, was er van de oude boerderij werkelijk niets meer over. Op een paar stukjes muur na was alles tot op de grond toe afgebrand. Op dezelfde maandag zijn de twee scholen meteen in een soort van crisisberaad bijeengekomen. Na een paar uur werd besloten dat de boerderij hoe dan ook hergebouwd moest worden. Diezelfde avond nog hadden ze een bevriende oud-architect en een bouwkundige bereid gevonden alle zaken met de verzekering af te handelen. Tegelijkertijd krijgen zij de opdracht van de scholen om tekeningen te maken voor een nieuwe boerderij op Cleyn Alserd. De architect en de bouwkundige verdienen een lintje, want zij hebben al het werk gedaan zonder hiervoor betaald te krijgen. De scholen hebben natuurlijk ook veel werk verricht om de nieuwbouw voor elkaar te krijgen.

Er is niet veel bekend over het nieuwbouwproces. Het nieuwe gebouw was in alle opzichten geschikter als groepsaccommodatie dan de oude boerderij, maar toch. De nostalgie van het oude bintwerk, de luiken op de voormalige hooizolder en andere elementen hadden ook wat.

Twee jaar na de brand in 1994 werd de (wederom witte boerderij) Cleyn Alserd door toenmalig staatssecretaris Jaques Wallage heropend.

Familie in het land bij Cleyn Alserd

Betonnen brug

Cleyn Alserd ligt aan de Ingelumervaart. Via een betonnen brug kunnen mensen de groepsaccomodatie bereiken. Er waren ooit plannen om deze brug te vervangen door een dam. Wat de meeste mensen niet weten is dat door dit ‘slootje’ jaren de skûtsjes hebben gevaren die de klei van de Beetgumer Terp hebben afgevoerd en dat op de betonnen brug van Cleyn Alserd heel veel zaterdagavonden, door de schippers en hun vrouwen werd gedanst.

Even voorstellen……

Peter Dijkstra en Sjoerdsje Draijer, sinds juli 2016 eigenaren van Groepsaccommodatie Cleyn Alserd te Ingelum. Peter is veehandelaar en Sjoerdsje is kok in het Antonius ziekenhuis te Sneek. Zij wonen met hun beide zonen, Pier & Jarig, in Bitgummole; het buurdorp van Ingelum. Peter en Sjoerdsje ontvangen u graag als gast in Cleyn Alserd en hopen dat u, net zoals zij, gecharmeerd zult zijn van de mooie, witte boerderij gelegen in de vrije natuur.

Peter en Sjoerdsje, de nieuwe eigenaren van Cleyn Alserd